به گزارش روز شنبه روابط عمومی و امور بین الملل وزارت آموزش و پرورش، این روزها کرونا همه را تحت‌الشعاع خود قرار داده، مدارس بیش از چند هفته‌ای است که تعطیل است و دانش‌آموزان مجبور به خانه‌نشینی‌ هستند.

اگر چه ویروس کرونا تعطیلی ناخواسته و البته طولانی‌مدت مدارس را رقم زده اما این روزها جریان آموزش تعطیل نیست، دانش‌آموزان در خانه هستند اما جریان یادگیری در همان خانه و با روش‌های مختلف از پخش زنده تلویزیونی گرفته تا ابتکار معلمان و مدارس برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی در حال پیگیری است.

وزیر آموزش وپرورش هم مدتی قبل گفت، اگرچه مدارس تعطیل است اما آموزش تعطیل نیست و حال مصادیق مختلفی را در فضای مجازی شاهدیم که نشان می‌دهد، معلمان جریان آموزش را تعطیل نکرده‌اند و با ابتکارات مختلف تدریس دروس و وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان را رصد می‌کنند.

در این ایام، اهمیت آموزش مجازی و ضرورت فراهم کردن زیرساختهای لازم برای توسعه فرصت آموزش از راه دور و آموزش مجازی دو چندان شده است؛ موضوعی که با توجه به تعطیلات ناخواسته مدارس به دلایلی همچون آلودگی هوا بیش از هر زمان دیگری نیاز به توجه دارد.

فرشته زینی وند نژاد پژوهشگر پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در یادداشتی به بررسی اهمیت آموزش‌های مجازی پرداخته و پیشنهادهای کاربردی و راهگشایی را به معلمان برای استفاده تدریس مجازی موفق ارائه کرده است.

وی گفت: بر اساس تحقیقی که در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش انجام شد، گوشی هوشمند در دسترس‌ترین وسیله در بین معلمان و دانش‌آموزان بود. اتصال به اینترنت با استفاده از گوشی هوشمند برای جستجوی اطلاعات و تمرینات درسی و نیز استفاده ازشبکه‌ها ی اجتماعی بیشترین میزان استفاده را در میان معلمان و دانش آموزان داشت؛ ناگفته نماند نرم‌افزارهایی وجود دارند که امکان تدریس آنلاین یا مدرسه آنلاین یا همان کلاس‌های مجازی را فراهم می‌کنند برخی از این نرم‌افزارها رایگان و برخی دیگر مستلزم پرداخت هزینه هستند که می‌توان با استفاده از آن‌ها تدریس یک درس را طراحی کرد.

وی اظهار داشت: این روزها شیوع بیماری کرونا ارزش آموزش‌های غیرحضوری از جمله آموزش‌های الکترونیکی را برجسته کرده است با وجود تعطیلی مدارس و کلاس‌های رسمی می‌توان از فناوری‌های دیجیتالی موجود برای آموزش دروس مختلف حتی دروس ریاضی و علوم بهره گرفت فناوری‌های دیجیتال می‌تواند شکل‌های متفاوتی داشته باشد از یک ماشین حساب ساده در کلاس درس ریاضی گرفته تا یک پروژکتور و رایانه یا بسیاری از نرم‌افزارهای جدید که در فروشگاه‌های مواد آموزشی وجود دارند.

زینی وند نژاد در این یادداشت چند نکته کاربردی در این مقطع زمانی را بیان کرد و گفت: تحقیقی در پژوهشگاه مطالعات آموزش وپرورش در سال تحصیلی ۹۷ -۹۸ انجام شد که در آن میزان دسترسی، استفاده، سطح مهارت و چگونگی استفاده از رسانه‌های دیداری، شنیداری و نرم‌افزارهای آموزشی بررسی شد.

این پژوهشگر ادامه داد: علاوه بر این از زبان دانش‌آموزان، معلمان، دبیران ریاضی در دوره دوم ابتدایی و اول متوسطه عوامل مؤثر در استفاده از این ابزارها استخراج و روابط بین این عوامل برای ارائه مدلی برای ارتقا استفاده از این فناوری‌ها آزمون شد.

وی تصریح کرد: بر اساس نتایج این تحقیق گوشی هوشمند در دسترس‌ترین وسیله در بین معلمان و دانش آموزان بود. اتصال به اینترنت با استفاده از گوشی هوشمند برای جستجوی اطلاعات و تمرینات درسی و نیز استفاده ازشبکه‌های اجتماعی بیشترین میزان استفاده را در میان معلمان و دانش‌آموزان داشت.

وی با بیان اینکه اما در وضعیت فعلی چگونه معلمان می‌توانند از ظرفیت فعلی فناوری‌های دیجیتال استفاده کنند، گفت: به اثربخشی یوتیوب یا آپارات در جلب‌توجه دانش‌آموزان، جالب‌تر کردن و ارتقا فرآیند کلی یادگیری تأکید شده است. دانش‌آموزان از ابزارهای تهیه فیلم‌های ویدئویی دیجیتالی ساده مثل گوشی‌های هوشمند، دوربین‌های دیجیتالی و نیز دوربین‌های فیلمبرداری با قیمت متوسط، برای ساخت و به اشتراک‌گذاری فیلم‌های ویدئویی استفاده می‌کنند تا فراتر از جامعه محلی خود، با دیگران ارتباط برقرار کنند.  

نباید انتظار داشت دانش‌آموزان ریاضی را با نشستن بیاموزند

این پژوهشگر همچنین اضافه کرد: در چنین زمان و محیطی نباید انتظار داشت که دانش‌آموزان مفاهیم و فرآیندهای ریاضی را فقط با نشستن و گوش دادن به توضیحات طولانی بیاموزند.

زینی‌وند نژاد افزود: معلمان ریاضی باید به این مساله فکر کنند که چگونه می‌توانند تدریس خود را با این فناوری‌ها تطبیق دهند تا تدریس شان مشابه با روشی باشد که آن‌ها یاد می‌گیرند و با خارج از کلاس ارتباط برقرار می‌کنند و چگونه از ابزارها برای کمک به یادگیری ریاضی یا سایر درس‌های دانش‌آموزان استفاده کنند.

چند توصیه کاربردی به معلمان برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی

وی خاطرنشان کرد: گزارش ‌ها حاکی از آن است که بسیاری از معلمان از ارسال مطالب درسی با استفاده از تلگرام و سایر شبکه ‌های اجتماعی استفاده می‌کنند اما در حال حاضر به معلمان و دبیران و افرادی که در استفاده از جئوجبرا یا سایر نرم‌افزارها مهارت دارند توصیه می‌شود که مطالب ریاضی مربوطه را با خروجی‌های GIF یا پویا نمایی در اختیار سایر همکاران و دانش آموزان قرار دهند.

این پژوهشگر ادامه داد: ممکن است برخی از همکاران از نرم‌افزارهای تولید محتوای الکترونیکی استفاده کنند. خیلی ساده می‌توان از یک نرم‌افزار ضبط صفحه دسکتاپ مثل Camtasia یا هر نرم‌افزار S creen capture دیگری استفاده کرد. این به اشتراک‌گذاری دانش از سوی افراد باصلاحیت نقش مهم منتورینگ افراد کم‌تجربه توسط افراد باتجربه را ایفا می‌کند. در پژوهشی که پیشتر به آن اشاره شد معلمان و دبیران اظهار کردند که بسیاری از تجارب را به‌ صورت غیر رسمی از همکاران خود مثلاً با استفاده از تماشای فیلم تدریس آنها در تلگرام به دست آورده‌اند.

زینی‌وند نژاد تاکید کرد: اینجاست که دسترسی امن به شبکه مدارس ضروری به نظر میرسد تا دانش‌آموزان و معلمان مدارس مختلف سراسر کشور باهم در ارتباط باشند و به بحث و بررسی در خصوص مباحث درسی بپردازند.

نرم افزارهایی برای امکان تدریس آنلاین

وی تاکید کرد: ناگفته نماند نرم‌افزارهایی وجود دارند که امکان تدریس آنلاین یا مدرسه آنلاین یا همان کلاس‌های مجازی را فراهم می‌کنند برخی از این نرم‌افزارها رایگان و برخی دیگر مستلزم پرداخت هزینه هستند که می‌توان با استفاده از آن‌ها تدریس یک درس را طراحی کرد.

 وی ادامه داد: هرچند استفاده از برخی از این نرم‌افزارها نیازمند سطح بالاتری از دانش و شایستگی‌های دیجیتال است. از محیط‌هایی که امکان تدریس آنلاین را فراهم می‌کنند می‌توان به نرم‌افزار مودل( Moodle ) و Edmodo اشاره کرد که مودل به زبان فارسی نیز قابل‌دسترسی است.

زینی‌وند نژاد تصریح کرد: برای استفاده از امکانات این محیط‌ها «فرادرس» آموزش‌هایی را تهیه کرده است که با جستجو در اینترنت قابل‌دسترسی هستند. اما پیشنهاد می‌شود که از محیط‌هایی استفاده شود که به زبان فارسی تهیه شده‌اند.

وی افزود: محیط ‌های مدرسه آنلاین یا کلاس‌های مجازی نیز به زبان فارسی در کشور ما طراحی شده است که در حال حاضر به خاطر شیوع ویروس کرونا به‌صورت رایگان در اختیار کاربران قرار گرفته است که https://www.skyroom.online/ یکی از این موارد است. ضمنا https://www.adobeconnect.ir/ نیز می‌تواند توسط همکاران برای ارائه کلاس ‌های مجازی به کار رود.

زینی‌وند نژاد به والدین نیز توصیه کرد که با نظارت خود حداقل زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را برای برقراری ارتباط دانش‌آموز با معلم خود فراهم کنند. گذر از این بحران هم کاری و مشارکت کارشناسان، معلمان و دانش آموزان سراسر کشور را می‌طلبد.