بررسی میزان فرسودگی شغلی در بین پایوران ندسا و راهکارهای کاهش آن

فرسودگی شغلی اولین بار در سال 1947 توسط سوبل معرفی شد. وی به معرفی سربازانی پرداخت که دچار خستگی مفرط شده بودند. اینها سربازانی بودند که قبلا بسیار کارا بوده و اکنون از قبول مسئولیت روی گردان شده بودند، ناتوانی در تصمیم گیری داشتند و به کارهای ساده و روتین به جای کارهای چالشی علاقه نشان می­دادند. آن­ها نشانه­های افسردگی و عدم اعتماد به نفس را داشتند. اگرچه سوبل کسی بود که اولین بار واژه فرسودگی شغلی را به کار برد، فریدنبرگر کسی بود که اولین مقاله در این زمینه را به چاپ رساند. او این نکته را بیان کرد که برخی از نشانه­های فیزیکی و رفتاری در اشخاصی رخ داده بود که برای مدت یک سال در یک کلینیک کار کرده بودند. همانند سربازانی که نشانه­های بیماری که گروهبان قدیمی نامیده می­شد، را داشتند، این کارمندان نیز دچار افسردگی و خستگی روحی، عصبانیت و خشم و نسبت به همکاران خود بدبین شده بودند، انعطاف­پذیری خود را از دست داده و در برابر هر تغییر و پدیده جدیدی مقاومت می­کردند. علائم فیزیکی که با آن­ها گریبان بودند شامل: خستگی، سر درد و بی­خوابی بود. بعد از آن کارهای مشابهی در رابطه با پرستاران، پزشکان، تکنسین­های پزشکی، کارمندان خدمات اجتماعی، معلمان، مامورین پلیس و کارمندان کارخانه تولیدی انجام گرفت [4].فرسودگی شغلی، پیامدهای زیانباری بر سازمان، خانواده، زندگی اجتماعی و فردی بر جای می گذارد. از مهمترین آنها می توان به غییت زیاد کارکنان، تأخیر متوالی، شکایت های مختلف روان تنی ، کشمکش و تضاد در محیط کار، تغییر شغل و در نهایت ترک خدمت اشاره کرد. هنگامی که فرسودگی شغلی رخ می دهد فقدان روز ا فزون واقع بینی، کاهش انرژی در ادامه فعالیتهای سود مند، از دست دادن فلسفه نهایی زندگی و نبود احساس همدردی و اختلالهای روانی و جسمانی نمایان می شوند [1].به عبارت دیگر این مفهوم که دربرگیرنده خستگی عاطفی، نگرش منفی در پاسخ به دیگران و احساس عدم موفقیت فردی است، برای اولین بار در اوایل دهه 70 توسط فرید نبرگر تئوریزه شد. وی فرسودگی شغلی را حالتی از خستگی و ناکامی می­داند که به علت عدم وصول فرد به نتیجه دلخواه در روش زندگی یا ارتباطی به وجود می­آید [5]. در واقع فرسودگی شغلی سندرمی مزمن است که مشتمل بر علایمی مانند احساس خستگی از کار و تلاش و به دنبال آن کناره­گیری از فعالیت­های شغلی است. فرسودگی شغلی دارای دو بعد درونی و بیرونی است. ابعاد درونی دربرگیرنده خستگی عاطفی، احساس خود کم بینی و احساس عدم موفقیت در کار است. ابعاد بیرونی شامل نگرش منفی نسبت به شغل، زندگی و رفتارهای کناره­جویانه از کار می­شود. مسلش و جسکون به عنوان دو تن از تأثیرگذارترین نظریه­پردازان این حوزه، فرسودگی شغلی را کاهش سازگاری فرد بر اثر عوامل فشارزا و نشانگان خستگی جسمی و هیجانی تعریف کردند. به نظر آن­ها این نشانگان، منجر به ایجاد خودپنداری منفی در فرد، نگرش منفی نسبت به شغل و فقدان احساس ارتباط با دیگران می­شود و ممکن است فرد را به سوی انواع بیماری­های روانی و جسمانی، سوق دهد [6].به طور کلی می­توانیم فرسودگی شغلی را نوعی اختلال بدانیم که به دلیل قرار گرفتن شخص در معرض فشار روانی برای طولانی مدت، در وی ایجاد می­شود و نشانه­های مرضی آن نیز فرسودگی هیجانی، جسمی و ذهنی است. ضمناً عزت نفس فرد مبتلا به این عارضه کم می­شود و احساس ناسودمندی می­کند