شرح و تحلیل سهندیه استاد شهریار

دنیای خیال و تصویر سازی ذهنی ، دنیای امکان و دنیای شاعرانه ای است که هیچ نیروی زمینی را یارای جلوگیری از تحقق یافتن و جان بخشیدن بر ایماژهای زیبای آن نیست . هدف زیبایی شناسی ،کمال شناخت امر حسی است و همین زیبایی است که قدرت و عظمت هنرمند یا شاعر واقعی و میزان توانایی های او در دمیدن حیات به نشانه های سر و زبانی روزمره و زبان مفهوم علم را نمایان می کند و همچنین ارزشهای ساختاری یک اثرهم ارزشهایی هستند که از قانومندیهای ساختار و ساختارهای معنایی خود اثر حاصل می شوند .
هر اثر هنری که چنین مجموعه ای از خصایل و ویژگی ها را داشته باشد دارای یک وقار متعالی می شود که سهندیه به متعالی ترین وجه آن را داراست و شاید از این روست که این منظومه اثری بسیار والا و مقدس می نماید . بی حکمت نیست که سهندیه به صورت سر مشق کهن الگوی ما در می آید و بسیاری از شاعران آذربایجان به نظیره نویسی و الگوبرداری از آن می پردازند و به استقبال این اثرمقدس می شتابند . چرا که نظام موسیقایی ، نظام آوایی ، نظام نوشتاری و نظام معنایی این شعر از تمام شعرهای دیگر متفاوت است (شفیعی کدکنی 1376 ، ص53-39) .
حضور پر هیبت متنهای اثر گذار در آن کاملا احساس می شود و نظام معنایی شعر را در جهتی سوق می دهد که بر پایه آگاهی مشترک از آنچه پیشتر شنیده و خوانده شده قرار می گیرد. در این منظومه استاد شهریار کوه را مخاطب قرار می دهد و سعی می کند با نفوذ در عمق وجود این پدیده با استفاده از تعابیر گوناگون از عناصر موجود در طبیعت زمینی و آسمانی و شخصیتها و اسطوره های نهفته در روح کوه سهند از رازهای درون آن پرده بردارد . در واقع شعله ور شدن نبوغ و قریحه هنری شهریار علاوه برسهند تمامی کوههای دیارش را ، به آتشفشانی فرا می خواند و از سوی دیگر تاثیر متقابل دو شاعر بزرگ ، در یکدیگر(شهریار و سهند) شعله عشقی را می نمایاند که با شالوده شکنی بسیاری از ساختارهای مالوف بر یکه و بی همتا بودن سهندیه گواهی می دهد چنانکه خود شاعر سرودن آن را در توان ذوق خود نمی بیند بلکه آن را حاصل الهام و خیال پردازی شاعرانه ای می داند که بارقه قدسی و ملکوتی در آن دمیده شده است. و از آنجایی که هیچ خط و مرزی نمی تواند دنیای تاریخ را از دنیای اسطوره دنیای شعر جدا کند بنابراین شاعر در این مجموعه با ذهنیتی اسطوره ای دست به خلاقیت و آفرینش معنی می زند.