بررسی موزه ها و انواع آن

ریشه واژه موزه از لغت یونانی «موزین» (Mousein) به معنای مقر زندگی موزه (Mouse) الهه هنر و صنایع در اساطیر یونان باستان اقتباس شده است و در زبان انگلیسی تلفظ میوزیم (Museum) و در زبان فرانسه موزه را به خود گرفته است. در حوالی دهه 1290 هـ.ق. تلفظ فرانسه «موزه» به زبان فارسی نیز راه یافت.

ایکوم شورای بین‌المللی موزه وابسته به سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی سازمان ملل متحد یونسکو در بند 3و4 اساسنامه خود که جامع‌ترین تعریف موزه است، چنین می گوید: «موزه مؤسسه‌ای است دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند. هدف موزه‌ها تحقیق در آثار و شواهد برجای مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره‌وری معنوی است.» علاوه براین ایکوم موارد مشروحه زیر را نیز مشمول تعریف یاد شده تشخیص می‌دهد:

مؤسسات حفظ و نگهداری و تالارهای نمایشی که پیوسته به وسیله کتابخانه‌ها و مراکز بایگانی نگهداری و تأمین می‌شوند.

اماکن و آثار باستانی، طبیعی، مردم‌شناسی، و تاریخی‌ای که به علت فعالیت در زمینه‌های گردآوری، حفظ و نگهداری و نمایش آثار باستانی دارای اهمیت می‌باشند.

مؤسساتی از قبیل باغهای حیوان‌شناسی و گیاه‌شناسی و نمایشگاه جانوران زمینی و موجودات آبزی و ... که نمایشگر نمونههای موجودات زنده می‌باشد.

تاریخچه موزه در جهان:

مجموعه‌سازی برای انسان امری فطری است و ذوق و سلیقه در گردآوری آن بی‌شک همواره همراه او بوده است. در دوران نوسنگی، انسان مجموعه‌هایی از صدف، گوش ماهی، سنگریزه و استخوان جانوران را گردآوری و از آن برای تزئینات استفاده می‌نمود. در مراحل بعدی تمدن، این مجموعه‌ها بیانگر شیوه‌های اعتقادی و آیینی اقوام مختلف گردید.

در پایان سده چهارم و آغاز سده سوم پیش از میلاد مسیح، که مصر پایگاه فرهنگ و هنر گردید، بطلمیوس اول از سرداران اسکندر مقدونی (321-283 ق.م.) به اعتلای فرهنگ و هنر یونان همت گماشت و توجه برجسته‌ترین دانشمندان یونان، آسیای صغیر و پاره‌ای از کشورهای دورونزدیک به مصر جلب شد. بطلمیوس در کنار کاخ مسکونی خود در شهر اسکندریه جایی را با نام «موزه» مشتمل بر یک دانشگاه بزرگ، کتابخانه، آزمایشگاه، رصدخانه و باغ گیاهان و جانوران تأسیس کرد، ولی پس از بطلمیوس این فکر دنبال نشد و از این «موزه» فقط اشاره‌هایی در کتابها باقی مانده است.

در قرون وسطی (500تا1450 م.) در غرب و در شرق به علت فقدان نظام مالی و بانکی صحیح، ثروتمند بودن با مالکیت اشیاء گرانقیمت و ممتاز مترادف بود؛ زیرا ثروتمندان و صاحبان سرمایه‌ها با خرید و گردآوری آثار هنری و نایاب نقدینه‌های خود را از خطرهای متعدد نجات می‌دادند. علاوه بر آن، اماکن مذهبی نیز در مشرق زمین و بخصوص کلیساهای مسیحی در مغرب زمین دارای انواع مختلف اشیاء نادر از قبیل جواهرات و زیورها، سلاحهای جنگی مزین به سنگهای گرانبها و پارچه‌های نفیس بودند.

در دوره رنسانس (از قرن 14تا16 م.) به سبب دگرگونیهای اساسی و تحولات فکری که در جوامع اروپایی پدید آمد، صاحبان مجموعه‌های دیگر به مجموعه خود فقط به چشم سرمایه ملی نگاه نمی‌کردند، بلکه به ارزش هنری و فرهنگی آنها نیز پی بردند و بدین جهت مجموعه‌ها از مخفیگاه‌ها درآمده، به درون تالار نمایش منتقل شدند.