غزلیات حافظ از منظر علم معانی و بیان

حافظ شيرازي شاعري است كه از دانش معاني نيك آگاه بوده است از اين روي، براي تبيين ارزش هنري و راز تأثير سخن او بر خوانندگان  و تحليل يكصد غزل نخست ديوان او بر اساس دانش معاني پرداخته‌ايم.

معاني ثانوي غزل‌ها را بر اساس انواع جمله‌هاي خبري، پرسشي، امر و نهي مشخص كرده‌ايم و زيل عنوان‌هاي مناسب طبقه‌بندي كرده‌ايم بعد از آن به مباحث مسنداليه، مسند، قصروحصر، ايجاز و اطناب پرداخته‌ايم و هدف شاعر را از اعمال اين موارد روشن كرده‌ايم. 

با نمودارهايي كه بر اساس اين داده‌ها به دست آمده ميزان بهره‌گيري شاعر از علم معاني را نشان مي‌دهد و راز تأثير سخن حافظ بر مخاطبان را آشكار مي‌سازد.

بسياري از ابيات حافظ، بدون آنكه به لحاظ واژگان و تركيبات دشواري داشته باشند محل شبه و نزاع است. اين شبهه‌انگيزي جزو ذات غزليات حافظ است و مربوط به رندانه سخن گفتن اوست، ما براي فهم رندي حافظ، ناگزيريم روشي بكار ببريم كه آن شبهات را برطرف كند با توجه به تبحر حافظ در حوزه‌ي بلاغت اسلامي به ويژه دانش معاني،‌ يكي از ابزارهاي كارآمد در فهم بهره مندي حافظ و حل اختلاف نظرها و متشابهات ديوان حافظ  به كاربردن دانش معاني است برخي از سؤالات  اوليه براي اثبات اين ادعا در زير آورده شده است.